با پیشرفت پزشکی و ژنتیک، امکان بررسی ویژگی‌های ژنتیکی جنین پیش از انتقال به رحم فراهم شده است. یکی از این روش‌ها، تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی روش پی جی دی (PGD) است که برای پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی، افزایش شانس بارداری موفق، و تعیین جنسیت کاربرد دارد. بااین‌حال، PGD مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید پیش از تصمیم‌گیری بررسی شوند. در این مقاله، به نحوه انجام، کاربردها، مزایا، معایب، هزینه‌ها و میزان موفقیت PGD پرداخته و بررسی می‌کنیم که چه افرادی کاندید این تست هستند و وضعیت قانونی آن چگونه است.
به مشاوره نیاز دارید؟ همین الان با دکتر مهشید کریمی، بهترین دکتر تعیین جنسیت تماس بگیرید:
دکتر مهشید کریمی
متخصص زنان، زایمان و جراحی های زیبایی زنان فلوشیپ فوق تخصصی ناباروری
سابقه بیش از 100 جراحی موفق زیبایی زنان
تهران، خیابان قائم مقام فراهانی
روش پی جی دی چگونه است؟
پی جی دی یک روش پیشرفته و مطمئن برای اطمینان از سلامت ژنتیکی جنین قبل از انتقال به رحم است. این روش به خصوص برای زوج‌هایی که دارای بیماری‌های ژنتیکی ارثی هستند یا با مشکلات باروری مواجه‌اند، گزینه‌ای بسیار کارآمد محسوب می‌شود. با این حال، هزینه بالا و برخی محدودیت‌های قانونی در مورد تعیین جنسیت، از چالش‌های این روش محسوب می‌شود.
مراحل انجام روش پی جی دی
- تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD)
- تحریک تخمدان و جمع‌آوری
- لقاح آزمایشگاهی (IVF)
- نمونه‌برداری از جنین (Biopsy)
- آنالیز ژنتیکی
- انتخاب و انتقال جنین سالم
- انجام انتقال جنین به رحم
مزایای روش پی جی دی
- کاهش خطر انتقال بیماری‌های ژنتیکی ارثی
- افزایش شانس موفقیت در بارداری‌های IVF
- کاهش احتمال سقط جنین به دلیل مشکلات کروموزومی
- امکان تعیین جنسیت جنین (در موارد خاص)
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری با آی وی اف / IVF
تعیین جنسیت با پی جی دی
با پیشرفت علم ژنتیک و تکنولوژی‌های کمک‌باروری، امکان تعیین جنسیت جنین قبل از انتقال به رحم فراهم شده است. یکی از روش‌های پیشرفته‌ای که در این زمینه استفاده می‌شود، تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD – Preimplantation Genetic Diagnosis) است. این روش که در کنار لقاح آزمایشگاهی (IVF) انجام می‌شود، به والدین اجازه می‌دهد تا قبل از بارداری، جنسیت جنین را انتخاب کنند.
تعیین جنسیت با پی جی دی در برخی موارد اهداف پزشکی دارد، مانند پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی وابسته به جنس، اما در برخی موارد، والدین ممکن است به دلایل شخصی یا فرهنگی بخواهند جنسیت فرزند خود را انتخاب کنند.
تعیین جنسیت با روش پی جی دی چگونه انجام می‌شود؟
روش پی جی دی در طی فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) انجام می‌شود. مراحل این فرآیند شامل موارد زیر است:
- تحریک تخمدان و جمع‌آوری تخمک‌ها
- بارورسازی تخمک‌ها با اسپرم
- نمونه‌برداری از جنین (Biopsy)
- بررسی جنسیت با آنالیز ژنتیکی
- انتخاب و انتقال جنین با جنسیت موردنظر
آیا تعیین جنسیت به روش پی جی دی قانونی است؟
قوانین مربوط به تعیین جنسیت با روش پی جی دی در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی کشورها، استفاده از PGD برای تعیین جنسیت صرفاً در موارد پزشکی مجاز است، اما در برخی دیگر، والدین می‌توانند به دلایل شخصی نیز از این روش استفاده کنند. در ایران، تعیین جنسیت با PGD در برخی کلینیک‌های تخصصی انجام می‌شود، اما معمولاً به دلایل غیرپزشکی با محدودیت‌هایی روبه‌رو است. بنابراین، قبل از اقدام به این روش، لازم است قوانین محلی را بررسی کنید.
نحوه انجام آزمایش پی جی دی
آزمایش پی جی دی یک روش پیشرفته ژنتیکی است که به والدین این امکان را می‌دهد تا قبل از بارداری، جنین‌های سالم را انتخاب کنند. این روش با لقاح آزمایشگاهی (IVF) همراه است و به شناسایی بیماری‌های ژنتیکی، ناهنجاری‌های کروموزومی، و جنسیت جنین کمک می‌کند. اگرچه PGD دقت بالایی دارد، اما هزینه بالا، نیاز به IVF و محدودیت‌های قانونی از چالش‌های آن هستند. بنابراین، مشاوره با پزشک متخصص ژنتیک و ناباروری قبل از تصمیم‌گیری ضروری است.
آزمایش PGD طی فرآیند لقاح آزمایشگاهی (IVF) انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:
تحریک تخمدان و جمع‌آوری تخمک‌ها
ابتدا با استفاده از داروهای تحریک تخمدان، تولید تخمک‌های بالغ در تخمدان مادر افزایش می‌یابد. پس از چند روز، با یک روش خاص، تخمک‌ها از تخمدان خارج شده و در محیط آزمایشگاهی نگهداری می‌شوند.
لقاح آزمایشگاهی (IVF)
تخمک‌های جمع‌آوری‌شده در محیط آزمایشگاه با اسپرم ترکیب شده و فرآیند لقاح صورت می‌گیرد. این مرحله به روش‌های مختلفی مانند تزریق مستقیم اسپرم به تخمک (ICSI) انجام می‌شود تا باروری با موفقیت انجام شود.
رشد جنین در محیط آزمایشگاهی
پس از لقاح، سلول‌های تخم بارور شده شروع به تقسیم می‌کنند و جنین‌ها در محیط آزمایشگاهی به مدت 3 تا 5 روز رشد می‌کنند تا به مرحله مناسب برای نمونه‌برداری برسند.
نمونه‌برداری از جنین (Biopsy)
زمانی که جنین به مرحله بلاستوسیست (Blastocyst) می‌رسد، چند سلول از قسمت خارجی آن (تروفکتودرم) برداشته می‌شود. این سلول‌ها برای آزمایش ژنتیکی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بررسی ژنتیکی سلول‌های نمونه‌برداری‌شده
سلول‌های گرفته‌شده با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته ژنتیکی مانند:
- FISH (Fluorescence In Situ Hybridization)
- NGS (Next Generation Sequencing)
- PCR (Polymerase Chain Reaction)
انتخاب جنین سالم و انتقال به رحم
پس از بررسی‌های ژنتیکی، جنین‌های سالم انتخاب شده و یکی از آن‌ها (یا در برخی موارد، چند جنین) به رحم مادر منتقل می‌شود. در صورتی که لانه‌گزینی موفقیت‌آمیز باشد، بارداری آغاز می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان ناباروری با iui
فریز کردن جنین‌های سالم باقی‌مانده
در صورت وجود جنین‌های سالم اضافی، می‌توان آن‌ها را برای استفاده در آینده فریز (Cryopreservation) کرد تا در صورت عدم موفقیت انتقال یا بارداری‌های بعدی، مجدداً از آن‌ها استفاده شود.
نکات مهم درباره آزمایش PGD
- پی جی دی یک روش غیرتهاجمی برای مادر است، اما نیازمند لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌باشد.
- این آزمایش دقت بالایی دارد (بیش از 95٪)، اما خطای بسیار اندک ممکن است وجود داشته باشد.
- محدودیت‌های قانونی و اخلاقی در برخی کشورها برای انجام PGD وجود دارد.
- هزینه این آزمایش نسبتاً بالا است و در بسیاری از کشورها تحت پوشش بیمه نیست.
معایب پی جی دی چیست؟
روش پی جی دی یک تکنیک پیشرفته در علم ژنتیک است که به والدین کمک می‌کند تا جنین‌های سالم و بدون مشکلات ژنتیکی را انتخاب کنند. اما این روش معایبی مانند هزینه بالا، احتمال آسیب به جنین، درصد موفقیت محدود، مسائل اخلاقی و قانونی، و نیاز به IVF دارد که باید قبل از تصمیم‌گیری به آن‌ها توجه شود.
- هزینه بالا و عدم پوشش بیمه‌ای
- درصد موفقیت محدود در بارداری
- احتمال آسیب به جنین حین نمونه‌برداری
- خطای احتمالی در نتایج آزمایش
- مسائل اخلاقی و قانونی
- لزوم انجام IVF و عوارض جانبی آن
- کاهش تعداد جنین‌های قابل انتقال
به مشاوره نیاز دارید؟ همین الان با دکتر مهشید کریمی تماس بگیرید:
درصد موفقیت پی جی دی چقدر است؟
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که زوجین قبل از انجام پی جی دی مطرح می‌کنند، میزان موفقیت این روش است. در واقع، موفقیت PGD به عواملی مانند سن مادر، کیفیت تخمک و اسپرم، وضعیت سلامت جنین و تخصص پزشک بستگی دارد. در ادامه، به بررسی درصد موفقیت PGD و عوامل مؤثر بر آن می‌پردازیم.
- دقت آزمایش پی جی دی در تشخیص ژنتیکی
- میزان موفقیت در بارداری پس از انجام PGD
عوامل مؤثر بر درصد موفقیت پی جی دی
- سن مادر: زنان زیر 35 سال شانس بالاتری برای بارداری موفق پس از PGD دارند، اما با افزایش سن، احتمال موفقیت کاهش می‌یابد.
- کیفیت تخمک و اسپرم: تخمک‌ها و اسپرم‌هایی که کیفیت بهتری دارند، منجر به تشکیل جنین‌های سالم‌تر می‌شوند، که این موضوع در موفقیت PGD نقش مهمی دارد.
- تخصص پزشک و آزمایشگاه: تجهیزات مدرن، تکنیک‌های پیشرفته و تجربه تیم پزشکی در انجام PGD، می‌توانند بر دقت نتایج و میزان موفقیت تأثیر بگذارند.
- تعداد جنین‌های سالم: پس از انجام PGD، گاهی تعداد جنین‌های سالم کم است یا هیچ جنین سالمی برای انتقال باقی نمی‌ماند، که این موضوع روی احتمال بارداری تأثیر می‌گذارد.
- سلامت رحم مادر: شرایط رحمی، هورمون‌ها و ضخامت اندومتر نقش مهمی در موفقیت لانه‌گزینی جنین پس از PGD دارند.
- کیفیت لقاح آزمایشگاهی (IVF): از آنجایی که PGD فقط در روش IVF قابل انجام است، موفقیت آن تا حد زیادی وابسته به میزان موفقیت IVF است.
هزینه تست پی جی دی چقدر است؟
هزینه پی جی دی یک عامل مهم برای بسیاری از زوجین است و بسته به عوامل مختلفی مانند کشور محل انجام آزمایش، تعداد جنین‌های بررسی‌شده، نوع تست، و تجهیزات آزمایشگاهی متغیر است. از آنجایی که این روش در کنار IVF انجام می‌شود، هزینه کلی آن ممکن است بالا باشد. در ادامه، به بررسی هزینه‌های PGD و عوامل تأثیرگذار بر آن می‌پردازیم.
- هزینه انجام لقاح آزمایشگاهی (IVF
- هزینه آزمایش PGD
- هزینه داروهای مورد نیاز
- هزینه‌های جانبی
عوامل مؤثر بر هزینه تست پی جی دی
- کشور و شهر محل انجام تست: هزینه PGD در کشورهای مختلف متفاوت است. در کشورهای پیشرفته، این هزینه بیشتر است، اما در برخی کشورها ممکن است مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.
- تعداد جنین‌های بررسی‌شده: هرچه تعداد جنین‌هایی که تحت آزمایش PGD قرار می‌گیرند بیشتر باشد، هزینه نیز بالاتر خواهد بود.
- نوع آزمایش ژنتیکی: برخی از تست‌های پی جی دی تنها برای تعیین جنسیت انجام می‌شوند، اما برخی دیگر برای بررسی بیماری‌های ژنتیکی پیچیده‌تر استفاده می‌شوند که هزینه بیشتری دارند.
- میزان تجربه پزشک و تجهیزات آزمایشگاهی: مراکز باروری که از تجهیزات پیشرفته و تیم پزشکی متخصص استفاده می‌کنند، ممکن است هزینه بیشتری دریافت کنند.
جمع بندی:
در نهایت، پی جی دی یک روش پیشرفته و دقیق برای انتخاب جنین‌های سالم قبل از بارداری است که از طریق بررسی ویژگی‌های ژنتیکی و کروموزومی جنین، به والدین کمک می‌کند تا از بروز بیماری‌های ژنتیکی و ناهنجاری‌ها جلوگیری کنند. این روش همچنین برای تعیین جنسیت جنین نیز کاربرد دارد. با وجود مزایای زیاد، چالش‌هایی همچون هزینه بالا، نیاز به IVF و محدودیت‌های قانونی وجود دارد. بنابراین، مشاوره با پزشک متخصص ژنتیک و ناباروری ضروری است تا تصمیم‌گیری به‌طور آگاهانه و مناسب انجام شود.
