بچه من دختر است یا پسر؟ این شایع ترین سوال در دوران بارداری است که مادران باردار از پزشک خود می پرسند. بنابراین تعیین جنسیت حتی در قرن 21 هم همچنان مسئله ای مهم و تعیین کننده است. در این مقاله به بررسی تمامی جوانب تعیین جنسیت جنین پرداخته ایم.
جنسیت نوزادی که قرارست به دنیا بیاید از ابتدای آفرینش انسان یکی از مهمترین دغدغه های پدر و مادران بوده و این مسئله فارغ از دین، کشور و فرهنگ افراد است و در هر صورت همیشه والدین در نهایت یکی را ترجیح می دهند. اگر سال های دور را در نظر بگیریم تنها با روش های تغذیه و فرم شکم مادر و مواردی این چنینی جنسیت جنین را پیش بینی می کردند ولی با گذشت زمان سونوگرافی تغییری شگرف و بزرگی در این زمینه به وجود آورد. امروزه با پیشرفت بیش از پیش علم پزشکی و تکنولوژی روز به روز کار برای پدر و مادرها آسان تر شده است و حتی فراتر از آن، تعیین جنسیت پیش از بارداری نیز مطرح می شود.
تعیین جنسیت چیست؟
شاید دیگر همه بدانند که تعیین جنسیت نوزاد چیزی جز بررسی کروموزوم های گرفته شده از پدر و مادرش نیست در واقع همان کروموزوم های x و y که می توان گفت کروموزوم دریافتی از پدر است که حرف آخر را می زند و تعیین کنننده است!
بهترین روش تعیین جنسیت
روش های علمی و غیر علمی مختلفی برای تعیین جنسیت جنین وجود دارد. از جمله روش های علمی و تجربی برای تعیین جنسیت روش های پیچیده ای است که طی پروسه ivf انجام می شود. مراحل انجام آن شامل تحریک تخمک گذاری، جمع کردن تخمک های بارور، رشد جنین به مدت چند روز در آزمایشگاه و سپس برداشتن یک یا دو سلول از تخمی که در حال تکثیر است ( توسط جنین شناس) و بررسی کروموزموم های جنین و انتخاب جنسیت مورد نظر جنین و انتقال آن به رحم است.
روش دوم روش IUI تعیین جنسیت است که در این روش در واقع اسپرم ها جدا می شوند. و اونهایی که کروموزوم y دارند از مابقی که x هستند جدا می شوند. و انتقال جنین با جنسیت مطلوب از طریق iui انجام می شود.
زمان تعیین جنسیت جنین
امروزه تعیین جنسیت جنین با کلمه سونوگرافی گره خورده است ولی شاید باید بپذریم که آرزوی فهمیدن جنسیت فرزند حتی پیش از بارداری دیگر دور از باور نیست؛ ولی چه زمانی می توان مطمئن شد که کروموزوم های فرزند چگونه است و بالاخره باید انتظار دختر یا پسر را کشید؟ در ادامه به بررسی بهترین زمان تشخیص جنسیت فرزند می پردازیم.
تعیین جنسیت قبل از بارداری
تعیین جنسیت فرزند آینده یک زوج پیش از عمل لقاح و در نتیجه پیش از دوران بارداری با دو روش کلی قابل اجراست :
روش های تغذیه ای
همانگونه که قبل تر اشاره شد، تاثیر نهایی جنسیت نوزاد از طرف مرد است ولی از آنجا که میزان PH و یون های بدن نیز در این قضیه موثر است بنابراین با استفاده از رژیم های غذایی پیش از انجام عمل لقاح، سعی بر تغییر محیط واژن (قلیایی یا اسیدی کردن آن) کرده تا به نتیجه دلخواه یعنی جنسیت مورد نظر برسند؛ در واقع در این روش با تغییر نسبت سدیم و پتاسیم بدن به میزان کلسیم و منیزیم آن تغییراتی را در مدت زمان چند ماهه در بدن مادر ایجاد می کنند.
گرچه با این روش در موارد متعددی به نتیجه مطلوب رسیده اند ولی در نهایت از نظر سلامتی مادر نگرانی هایی نیز به همراه دارد؛ زیرا طی این عمل به عمد میزان مواد معدنی و حیاتی بدن دست خوش دستکاری هایی قرار می گیرد و حال که قرار است این مادر فرزندی سالم را با دریافت تمامی موارد معدنی لازمه رشد دهد دچار مشکل شده و احتمال سالم بودن فرزند را پایین می آورد.
روش های آزمایشگاهی و ژنتیکی
روش PGD روشی آزمایشگاهی مبتنی بر لقاح خارج رحمی (IVF) است که جهت درمان زوجین نابارور استفاده می شد که بعدها در زمینه تعیین جنسیت جنین پیش از لقاح نیز مورد استفاده قرار گرفت. در این روش از طریق تزریق دارویی به مادر موجب تحریک و تخمک گذاری در رحم می شوند. سپس با خروج تخمک های بالغ و قرار دادن آن ها در مجاورت اسپرم های دریافتی از پدر موجب لقاح آن ها در محیط استریل آزمایشگاه شده و سپس به بررسی جنین حاصل از لقاح می پردازند.
در نهایت با بررسی یک سلول این جنین به جنسیت آن پی می برند؛ روش PGD تنها برای تعیین جنسیت نبود و از آن برای غربالگری بیماری های ژنتیکی محتمل در جنین نیز به طور موثری استفاده می شود.
تعیین جنسیت در دوران بارداری
همانگونه که پیش تر اشاره شد، در واقع جنسیت جنین در زمان لقاح مشخص می شود ولی برای بررسی و تعیین دقیق آن و مطلع ساختن والدینی که هیچ بررسی در زمان قبل از لقاح نداشتند، لازم است که از روش های تعیین جنسیت در دوران بارداری استفاده نمود. در ادامه دو روش سونوگرافی و آزمایش خون را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد.
روش سونوگرافی
سونوگرافی تکنولوژی کارآمد در زمینه بررسی ناهنجاری های احتمالی جنین در دوران بارداری است ولی با این وجود یکی از کاربردهای فرعی اما مهم سونوگرافی تعیین جنسیت جنین است که برای همه والدین بسیار جالب است. در طول دوران بارداری در بازه های زمانی متفاوتی لازم است که مادر، سونوگرافی را انجام دهد تا در هر برهه زمانی از سلامتی کامل جنین خود مطمئن شود.
بهترین زمان سونوگرافی تعیین جنسیت معمولا در هفته های هجدهم تا بیست و یکم است و در این بازه زمانی تعیین جنسیت دقیق تر و با احتمال خطای کمتری انجام می شود؛ البته در سه ماهه اول بارداری یعنی هفته های یازدهم تا سیزدهم نیز گاها می توان جنسیت جنین را مشخص نمود ولی باید این نکته را در نظر گرفت که در این زمان احتمال خطا بسیار زیاد است.
روش آزمایش خون
در این روش که با نام NIPT شناخته می شود آزمایش خونی از مادر در هفته نهم به بعد گرفته می شود و به صورت آزمایشگاهی سلول های ژنتیکی موجود در خون را بررسی می کنند. در این روش غربالگری بیماری های ژنتیکی مانند سندروم داون و سایر بیماری های کروموزومی را بررسی می کنند و همچنین می توانند با بررسی کروموزوم جنسی مرد که در خون مادر وجود دارد، جنسیت فرزند را نیز تشخیص بدهند.
سوالات متداول
نکات پایانی
پس از بررسی انواع روش های مطرح و موثر تعیین جنسیت و نیز زمان انجام این تست به این نتیجه خواهیم رسید که والدینی که در انتظار آمدن فرزندی در خانواده خود هستند، راه های گوناگونی برای مطلع شدن هر چی زودتر از جنسیت فرزندشان پیش رو دارند ولی هدف اصلی این روش ها در ابتدای امر بررسی سلامتی و احتمال ابتلا به بیماری های ژنتیکی بوده و در کنارش می توان از دختر یا پسر بودن او نیز مطلع شد.
