علائم تنبلی تخمدان و علت آن چیست؟ آیا تنبلی تخمدان درمان قطعی دارد؟

تنبلی تخمدان یا pcos که همان سندرم تخمدان پلی کیستیک است یکی از معروف‌ترین اختلالات هورمونی بین بانوان است. تقریبا از بین هر 10 خانم یک نفر به این عارضه مبتلاست. این اختلال در سنین باروری بین بانوان رایج است. هنوز دقیقاً مشخص نیست که علت سندروم تخمدان پلی‌کیستیک چیست.

از علائم تنبلی تخمدان باید به این موارد اشاره کرد که بانوانی که دچار این عارضه هستند، امکان دارد دوره‌های قاعدگی طولانی مدت و غیر عادی داشته باشند، یا سایر علائمی چون افزایش مو در خانم‌ها دیده شود. با وجود اینکه این سندرم درمان قطعی ندارد اما با مراجعه به متخصص زنان قطعا به کمک کاهش وزن و مصرف داروها می‌توان تا حد چشمگیری از عوارض تنبلی تخمدان جلوگیری کرد. در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی تمام جنبه‌های این موضوع و راه های درمان آن بپردازیم.

صحبت های دکتر مهشید کریمی درباره تنبلی تخمدان:

تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان همان تخمدان پلی کیستیک است که در بین مردم اینگونه جا افتاده است. این عارضه نوعی بیماری است که می‌تواند سطح هورمون زنانه را تحت شعاع قرار دهد. بانوانی که به این عارضه مبتلا هستند ترشح هورمون های مردانه آنها بیشتر است.

یکی از علت های اختلال قاعدگی و نامنظم بودن آن؛ نامتعادل بودن هورمون‌ها است که باعث می‌شود احتمال باردار شدن در فرد کاهش یافته و همچنین فواصل زمانی عادت ماهیانه متغیر و نامنظم گردد. این عارضه با تولید هورمون مردانه بیشتر در بدن بانوان باعث می‌شود رشد مو با الگوی مردانه در آنها زیاد شود.

از دیگر آثار منفی این عارضه و مضرات تنبلی تخمدان؛ بروز مشکلات قلبی، دیابت و تاثیر منفی بر اندام‌های تولید مثل می‌باشد. البته می‌توان برای متعادل کردن هورمون‌ها از داروهای خاصی استفاده کرد. لازم به ذکر است که تنبلی تخمدان نامی عامیانه است که در بین مردم رایج شده است در پزشکی اصلاح آن تخمدان پل کیستیک یا pcos است.

علائم تنبلی تخمدان

علائم اصلی تنبلی تخمدان یا همان سندرم تخمدان پلی کیستیک عبارت است از:

بالا بودن میزان هورمونهای مردانه

سیکل های نامنظم در قاعدگی

چاقی و اضافه وزن

در این عارضه در تخمدان‌ها کیست‌های کوچکی ایجاد می‌شود که مانع از تخمک گذاری صحیح می‌گردد.

شایع‌ترین علامت‌های تنبلی تخمدان

علامت‌های سندروم تنبلی تخمدان اغلب اوقات در سنین بلوغ نمایان می‌گردد. در برخی اوقات این عارضه در واکنش به وزن بالا گسترش پیدا می‌کند. مشخصه‌ها و مولفه‌های این عارضه گوناگون است، اگر هر کدام از این موارد را مشاهده کردید این عارضه در شما در حال شکل گرفتن است. عوارض و مضرات تنبلی تخمدان:

بزرگ شدن تخمدان‌ها

سایز تخمدانها امکان دارد بیشتر شود و حاوی فولیکول‌هایی باشند که تمامی تخمک را در بر گرفته اند، نتیجه این اتفاق این است که تخمدان‌ها امکان دارد به شکل مستمر فعال باشند.

اضافه وزن زیاد

بانوانی که به این عارضه مبتلا شده اند عموماً بسیار چاق هستند. اما الزامی بر چاق بودن وجود ندارد یعنی ممکن است فردی تنبلی تخمدان داشته باشد اما چاق نباشد.

قاعدگی نامنظم

بروز اختلالات مربوط به قاعدگی و تنظیم نبودن آن از شایع ترین علامتهای آشکار تنبلی تخمدان است. در بسیاری از موارد نیاز به مصرف قرص با تجویز متخصص زنان برای کنترل این علائم و تنظیم هورمون‌ها است.

رویش موهای زائد

یکی دیگر از علائم شایع PCO رشد موهای زائد در صورت، زیر چانه و بدن است. معمولا رشد موها با الگوی مردانه به علت افزایش هورمونهای مردانه در این افراد بروز خواهد کرد.

در تنبلی تخمدان چه اتفاقی می افتد؟

اصولا باروری توسط تغییرات ایجاد شده در سطوح هورمون‌های تولید شده توسط هیپوفیز در مغز و تخمدان‌ها تنظیم می‌گردد. هیپوفیز هورمون‌های محرک فولیکول و هورمون سازنده جسم زرد را ترشح می‌کند که این دو هورمون رشد و آزاد سازی تخمک در تخمدان‌ها را کنترل می‌کنند. در طول چرخه یک‌ماهه، تخمک گذاری تقریباً دو هفته قبل از قاعدگی رخ می‌دهد.

تخمدان‌ها نیز هورمون‌های استروژن و پروژسترون را ترشح می‌کنند که رحم را برای تخم بارور، آماده می‌سازند. همچنین تخمدان‌ها تولید هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) مثل تستوسترون را نیز بر عهده دارند. اگر بعد از تخمک گذاری بارداری رخ ندهد، ترشح استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و دیواره رحم در طول قاعدگی ریزش می‌کند.

در سندرم تخمدان پلی کیستیک، ممکن است هیپوفیز مقادیر بالای هورمون سازنده جسم زرد (LH) ترشح کند و تخمدان‌ها نیزمقادیر بالای آندروژن‌ها را تولید نمایند. این امر چرخه نرمال قاعدگی را مختل می‌سازد و می‌تواند سبب ناباروری، پرمویی بدن و آکنه گردد.

علت تنبلی تخمدان چیست؟

علت اصلی سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مشخص نیست اما عوامل زیر می‌توانند در این میان نقش داشته باشند:

انسولین بالا

انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود و به سلول‌های بدن اجازه می‌دهد که از قند (گلوکز) استفاده کنند. قند منبع اولیه انرژی بدن است. اگر دچار مقاومت به انسولین باشید، توانایی بدن برای مصرف بهینه انسولین مختل می‌گردد و پانکراس برای تامین گلوکز مورد نیاز سلول‌ها، انسولین بیشتری ترشح می‌کند. تصور می‌شود که انسولین بالا، سبب افزایش ساخت آندروژن‌ها در تخمدان‌ها می‌گردد.

استفاده از بعضی از غذاهای خاص در افراد مستعد می‌تواند سبب ایجاد پاسخ التهابی گردد. در این شرایط گلبول‌های سفید ماده‌ای را تولید می‌کنند که می‌تواند سبب مقاوت به انسولین و تجمع کلسترول در رگ‌های خونی (آترواسکلروز) شود و آترواسکلروز موجب بیماری‌های قلبی می‌گردد. تحقیقات نشان می‌دهد که زنان مبتلا به PCOS، درجات پایین التهاب دارند.

وراژت

اگر خواهر یا مادر شما PCOS داشته باشد، احتمال اینکه شما نیز به آن مبتلا شوید بالاست و این به علت وجود ژن‌های جهش یافته درPCOs است. مواجهه زیاد با هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) در طول دوره جنینی می‌تواند ژن‌های نرمال را به ‌طور همیشگی از عمل طبیعی خود بازدارد (پروسه‌ای که به نام بیان ژن نامیده می‌شود).

به این ترتیب ممکن است الگوی مردانه گسترش چربی‌ها در شکم که ریسک مقاوت به انسولین و درجات پایین التهاب را افزایش می‌دهد، رخ دهد و این پروسه هم ممکن است در ایجاد این سندرم نقش داشته باشد.

ملتهب شدن بدن

چنانچه گلبول های سفید خون برای جلوگیری از عفونت در بدن مبارزه کنند در اصطلاح التهاب در بدن ایجاد می شود. طبق تحقیقات انجام شده زنانی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند به واسطه التهابی که در بدنشان وجود دارد برای تولید آندروژن ها به ناچار تخمک ها را تحریک میکنند، این پروسه می‌تواند مشکلات قلبی عروقی را به بار آورد.

4 روش برای تشخیص تنبلی تخمدان

برای تشخیص این عارضه هنوز هیچ روش قطعی وجود ندارد، البته می‌توان با تحقیق در مورد دوره های قاعدگی و تعادل وزنی وارد این موضوع شد. مثلاً رشد موها روی صورت و بدن، واکنش بدن نسبت به انسولین، آکنه و بررسی های فیزیکی، می شود حدس هایی نزدیک به یقین در این مورد زد.

برای تشخیص وجود این بیماری می توان از راه های زیر استفاده کرد:

آزمایش‌های تشخیصی

تست اختصاصی ای برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد لذا تشخیص بر مبنای رد موارد دیگر و معیارهای تعریف شده دیگری است.

سابقه پزشکی: سوالاتی در مورد دوره‌های قاعدگی، تغییرات وزن و سایر علائم کمک کننده اند.
معاینه: ثبت قد، وزن و فشار خون، پروفایل چربی و قند. علاوه بر آن معاینات لگنی نیز می‌تواند اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک قرار دهد.
آزمایش خون: برای بررسی قند خون ناشتا، کلسترول، تری گلیسرید، میزان هورمون مردانه، هورمونهای هیپوفیز مرتبط و ….میتواند مفید باشد.
سونوگرافی لگنی: اولتراسوند لگن می‌تواند ظاهر تخمدان‌ها، اندازه، تعداد فولیکولها و …نشان دهد که یکی از معیارهای تشخیص است.

عوارض تنبلی تخمدان

برخی عوارض این بیماری شامل موارد ذیل می‌گردد:

• دیابت نوع ۲
• آکنه
• فشار خون بالا
• کلسترول وتری گلیسرید بالا یا کاهش لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا همان کلسترول خوب.
• سطح بالای پروتئین C- reactive که یکی از شاخص‌های بیماری‌های قلبی است.
• سندرم متابولیک، مجموعه‌ای از علایم و نشانه‌ها که سبب ریسک بالای ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شوند.
• کبد چرب غیر الکلی (التهاب شدید کبد که به علت تجمع چربی در آن رخ می‌دهد).
• آپنه در خواب
• خونریزی‌های غیرمعمول رحمی
• سرطان آندومتر که به دلیل مواجه مکرر با مقادیر بالای استروژن ایجاد می‌شود. ( بیماری اندومتریوز )
• دیابت بارداری یا فشار خون بالای بارداری

روش های درمان تنبلی تخمدان

تغییر شیوه زندگی را می توان یکی تاثیرگذارترین راهکارهای موجود در درمان تنبلی تخمدان به شمار آورد. در ادامه ابعاد متفاوت تغییر در سبک زندگی عنوان خواهد شد:

• کاهش وزن: به هر حال واضح است که کاهش وزن از طریق کاهش کالری مصرفی، فواید بسیاری برای سلامت کلی زنان مبتلا به PCOS دارد.
• ورزش کنید و تحرک خود را بالا ببرید: ورزش به کاهش سطح قند خون و نیز مقاومت به انسولین کمک می‌کند. در زنان مبتلا به PCOS افزایش فعالیت بدنی روزانه و شرکت در یک برنامه ورزشی منظم برای درمان و پیشگیری از مقاومت انسولین و کمک به کاهش وزن، ضروری است. در انتخاب نوع و میزان فعالیت بدنی ترکیب ورزش‌های هوازی و مقاومتی توصیه می‌شود. بهترین ورزش برای زنان مبتلا به تنبلی تخمدان ورزش های کششی و مقاومتی است. ورزش‌های هوازی منظم، در از بین بردن مقاومت به انسولین کمک شایانی می‌نماید.
• ماساژ و مدیتیشن: اگر چه ماساژ ممکن است یک روش لوکس برای گذراندن اوقات فراغت باشد، اما می‌تواند یکی از بهترین روشها برای سم زدایی بدن می باشد و از بین بردن سموم و تعادل هورمونی در بدن‌ را ایجاد میکند.
  به این ترتیب باید یک ماساژ بگیرید که بر نقاط فشاری روی دستها و پاها، گردن شانه، کمر تمرکز داشته باشد.
• خواب شبانه منظم حداکثر تا ساعت یازده شب و بیداری تا حداکثر هشت صبح تاثیر بسیار زیادی در تنظیم هورمون ها دارد. به طوری که بقیه درمان ها در کنار خواب نامناسب نتیجه مطلوبی نمی دهد .
• ذهن آرام و روحیه با نشاط در تنظیم هورمون ها بسیار مهم هست.
• حذف قند و شکر و روغن های نامناسب در کنار تغذیه سالم به بهبود بیماری کمک می کند.
• بهبود کیفیت تغذیه: کاهش مواد غذایی فرآوری شده و جایگزین کردن موادی که سرشار از فیبر هستند در رژیم غذایی روزانه، بصورت چشمگیری کیفیت تغذیه شما را افزایش می دهدو مقاومت به انسولین را کاهش می دهد. همین امر باعث بهبود روند تخمک گذاری می شود.

بیشتر بخوانید:

لازم بذکر است که همه بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک دچار چاقی نمی‌باشند؛ ولی مطالعات نشان داده ‌است که بیماران مبتلا به این بیماری که دارای وزن طبیعی نیز می‌باشند از مقاومت به انسولین رنج می‌برند؛ لذا توصیه‌هایی که دربارهٔ شیوه زندگی و نیز نوع تغذیه مطرح می‌باشد فقط مربوط به افراد چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نخواهد بود.

در بیماران لاغر نیز باید با استفاده از کربوهیدرات های پیچیده و نیز فعالیت بدنی از مقاومت به انسولین کاسته شود تا نتایج درمانی مطلوب ایجاد گردد. انجام فعالیت های ورزشی باعث بهبود حساسیت بدن نسبت به انسولین می‌شود.

درمان‌های دارویی برای درمان تنبلی تخمدان

مداخلات دارویی به درمان تنبلی تخمدان می تواند کمک قابل توجهی کند. از جمله داروهایی که معمولا توسط متخصص زنان تجویز می‌شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• متفورمین : این دارو از تولید مقادیر زیاد قند در کبد جلوگیری می کند همچنین باعث بهبود حساسیت به انسولین در کل بدن می‌شود.
• اینوفولیک: این دارو باعث افزایش حساسیت به انسولین و افزایش قدرت باروری می‌شود.
• لتروزول: این دارو محرک تولید فولیکول ها در تخمدان می شود. که در چرخه تخمک گذاری موثر است و نکته بسیار مهم این است که مصرف آن حتما باید با پایش سونوگرافی و زیر نظر پزشک صورت بگیرد.

توصیه های کاربردی برای مبتلایان به تنبلی تخمدان

با رعایت موارد بسیار ساده و تغییر سبک زندگی خود تنبلی تخمدان را از خود دور کنید:

• روزانه 7 الی 8 ساعت خواب شبانه منظم داشته باشید.
• از مصرف مشروبات الکی و سیگار و به طور کلی دخانیات دوری کنید.
• پیاده روی زوانه را فراموش نکنید
• از آرد سفید کمتر مصرف کنید.
• مصرف آب کافی در روز را به هیچ عنوان فراموش نکنید.
• مصرف مکمل را با توصیه پزشک انجام دهید نه خودسرانه !
• مصرف شکر را کاهش دهید

• مصرف مواد غذایی که حاوی گلوتن است را کاهش دهید مثل پاستا، ماکارونی، دونات، پیراشکی، چیپس، لبنیات
• کاهش مواد غذایی فرآوری شده مثل غذاهای سرخ‌کردنی، غذهای آماده و سوسیس و کالباس
• نوشیدنی‌های انرژی زا، نوشابه و آب میوه های صنعتی را کمتر مصرف کنید.

تخمدان پلی‌کیستیک را با کیست تخمدان اشتباه نگیریم !!

خیلی از خانم ها با مراجعه به مطب و با در دست داشتن برگه سونوگرافی اذعان می کنند که کیست تخمدان دارند، در حالی که برگه سونوگرافی خبر از کیست تخمدان می دهد. در واقع کیستی وجود ندارد اما به دلیل نمای تخمدان و حالت نمایش در سونوگرافی و تجمع فولیکولهای ریز در حاشیه تخمدان، به اشتباه فرد تصور می کند که دچار کیست تخمدان شده است. بنابراین این دو بیماری کاملا متفاوت هستند و نباید آنها را با یکدیگر اشتباه گرفت.

استرس چه تاثیری بر تنبلی تخمدان دارد؟

استرس باعث بالا رفتن هورمون‌هایی مثل آدرنالین می شود که باعث تاثیر بر انسولین بدن می شود. و باعث افزایش مقاوت بدن به انسولین می شود. وقتی که در اثر استرس مضمن کورتیزول خون بالا می رود، این منجر به مقاوم شدن سلول های بدن به انسولین می شود.

در نتیجه تنبلی تخمدان بیشتر و شدیدتر می شود. بنابراین کنترل استرس و اضطراب در تمام جنبه های زندگی تاثیرگذار است. راه کارهایی که در بالاتر برایی سبک زندگی سالم ارائه شد علاوه بر بهبود وضعیت تخمدان ها و کارکردن درست همه اندام های بدن و در نتیجه کاهش استرس می شود.

تغذیه مهم ترین عامل در بروز و همینطور پیشگیری از انواع بیماری های شایع زنان است. رعایت اصول تغذیه مناسب همواره می تواند به درمان انواع بیماری ها کمک کند.

آیا تنبلی تخمدان درمان قطعی دارد؟

بیماری تنبلی تخمدان یک بیماری ژنتیکی است این پدیده همیشه با چنین افرادی هست و ژنتیک تخمدان به این شکل است که اختلالات پریودی ایجاد می کند و سایر علائم در پوست و مو ایجاد می کند. این موارد قابل درمان و پیشگیری است که این علائم کاهش پیدا کند.

اما به طور کلی ژن تخمدان را نمی توان تغییر داد و عوض کرد. بنابراین همواره توصیه می شود از درمان ناامید نشوند ممکن است برای فردی نیاز باشد که همواره قرص مصرف کند تا پریودی را تنظیم کند. بنابراین هیچگاه نباید از درمان آن خسته شوید و با شرایط آن باید کنار بیایید.

امیدوار هستیم این مقاله توانسته باشد اطلاعات خوبی را در این زمینه به شما انتقال داده باشد. اگر در زمینه مشکلات و بیماری های زنان نیاز به مشاوره داشتید و امکان مراجعه حضوری به مطب نداشتید می توانید از طریق مشاوره آنلاین متخصص زنان از مشاوره تخصصی بهره مند شوید.

سوالات متداول تنبلی تخمدان